ગુજરાતી કહેવતો ૨

વાચકમિત્રો, આજે આપની સામે થોડી કહેવતો રજુ કરુ છું    પ્રથમ ધંધાકીય    જેમકે કારતક મહીને કણબી ડાહ્યો.ભણ્યો કણબી કુટુંબ તારે. સુતારનુ મન બાવળીયે. સઇની સાંજ ને મોચીનુ વહાણુ. મેલ કરવત મોચીના મોચી. ભામણ કા માગે ને કા મગાવે. જમના વેઠાય પણ જમાદારના ના વેઠાય. દુબળો સિપાઇ ઢેઢવાડે લોંઠકો. વાળંદના વાંકા હોય તો કોથળામાંથી ય કરડે. વાણિયો ખુશ થાય તો તાળી દે ને ભણેલો ખુશ થાય તો શિખામણ દે.           અન્ય     તાણ્યો વેલો થડે જાય. જેને કોઇ ન પંહોચે એને એના સંતાનો જ પંહોચે.બોડી બામણીનુ ખેતર ને બાવો રખોપીયો. ચણાના છોડ પર ચડાવવુ.ચૈતર ચડેનહિ ને વૈશાખ ઉતરે નહિ.બહાર બિલાડી ને ઘરમાં વાઘ.ખારા પાણીની માછલી મીઠા જળમાં મરી જાય. દરીયામાં રહેવુ ને મગરથી વેર.ગાડા નીચે કુતરુ.હાથીના પગમાં બધા આવીજાય.ઘેર ઘેર માટીના ચુલા.ઉજળી એટલુ દુધ નહિ. અજવાળી તો ય રાત એ રાત.ઘુવડ પાસે સુરજની વાત કરવી.પુત્રના લક્ષણ પારણામાંથી ને વહુના બારણામાંથી. સો દહાડા સાસુના તો એક દહાડો વહુનો. લોભે લક્ષણ જાય. અતિ લોભ પાપનુ મુળ.વહ ને વરસાદને કયારેય જશ નહોય.ખાડો ખોદે તે જ પડે.ભુતનુ ઘર પીપળો.કાણાને કાણો ના કહેવાય.ખાલી ચણો વાગે ઘણો.ગામને મોઢે ગરણુ ના બંધાય. પેટનો બળ્યો ગામ બાળે.કોઠીધોઇને કાદવ કાઢવો.ચતુર વહુ ચુલામાં ને ડાહ્યો દિકરો દેશાવર ભોગવે.જાનમાં કોઇ જાણે નહિ ને હું વરની ફોઇ.ઝાઝા  હાથ રળીયામણા.પારકે ભાણે માવજીભાઇ કાંધાળા.રાંકને રાબની વાત.લાલો લાભ વિના ન લોટે.લે લાલો ને ભરે હરદા.હાર્યો જુગારી બમણુ રમે.મુલ્લાની દોડ મસિ્દજ સુધી. ભાંગ્યુ ભાંગ્યુ તો ય ભરુચ.રોતો જાય તે મુઆની ખબર જ લાવે.અકરમીનો પડીયો કાણો. અકરમીના ટાંટીયા ને સકરમીની જીભ.હીરો ઘોધે જઇ આવ્યો ને ડેલે હાથ દઇ આવ્યો.શેઠ કરતા વાણોતર ને સાહેબ કરતા પટાવાળા ડાહ્યા. ચા કરતા કીટલી ગરમ.ડોશી મરી જાય પણ જમ ઘર ભાળી જાય.વૈદ્ય ને વકીલ  રોકડીયા ને જોશી  ડોશી ને ફાતડા ફોગટીયા.નવાણીયો કુટાઇ જાય.હરીજનને ઘરે હિર પાક્યુ.દેશમાં દિવાળી ને હાલારમાં હોળી.જેનો રાજા વેપારી એની પ્રજા ભિખારી.રામ રાખે એને કોણ ચાખે?.લાખ લુંટાયા પાછા આવે પણ શાખ નઆવે.નવરો નખ્ખોદ વાળે.છાંસ લેવા જવી ને દોણી સંતાડવી,દુધનો દાઝેલો છાસ પણ ફુંકીને પીવે.વઢકણી વહૂએ દિકરો જણ્યો,જર જમીન ને જોરુ ત્રણ કજીયાના છોરુ.ઓછુ પાત્ર ને અદકુ ભણ્યો.કણબીની જીભ કુહાડા કાપે એવી.ઘર ફુટયે ઘર જાય.નાણા વિનાનો નાથીયો નાણે નાથાલાલ.ડાહી સાસરે ન જાય ને ગાંડીને શિખામણ આપે.હાથ કંગન તો આરસીની શું જરુર?કોઇના બંગલા જોઇ આપણા ઝૂંપડા બાળી ન નખાય,પારકા રોટલાની કોર મીઠી લાગે.મે ને મહેમાન કેટલા દિન? મહેમાન ને માછલી ત્રણ દિવસે વાસી થઇ જાય.કોઇ ભાણાની ભાંગી દેપણ ભવની નહિ.ભાભાજી ભારમાં તો વહુજી લાજમા.  મન મોતી ને કાચ ભાંગ્યા પછી સંધાય નહિ.જેની જીભ વશમાં  દુનિયા એની મુઠ્ઠીમાં .તલવારના ઘા રુઝાય વેણના નહિ.દિવા તળે અંધારુ.સત્તા પાસે શાણપણ નકામુ. નામના મેળવવી સહેલી છૈ પણ પચાવવી અઘરી છે.વગર વિચાર્યે જે કરે તે પાછળથી પસ્તાય.તળાવે જઇને તરસ્યો રહ્યો.બાવાના બે ય બગડ્યા. ધોબીનો કુતરો નહિ ઘરનો કે ઘાટનો. ભામણ બે ગામ વચ્ચે આસન વિના રહે.ગરીબની નારી સહુની ભાભી.ઘરના ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આટો.વાડ વિના વેલો ના ચડે.પ્યાલીમાં ડુબ્યો તે શીશામાં ઉતરે.પહેલા માણસ દારુ પીવે ને પછી દારુ માણસને પી જાય. પાઇની પેદાશ નહિ ને ઘડીની નવરાશ નહિ. આગેવાન આંધળો એનુ કટક કુવામાં.નરસાની પાનશેરી ભારે.વિવાહ વેચાતા ને શ્રાધ્ધ ઉછીના.કામ કરે કોઠીને જશ લઇ જાય જેઠી.દયા ડાકણને ખાય.લગને લગને કુંવારા.બાવા ઉઠયાને બગલમાં હાથ.દળી દળીને ઢંાકણીમાં ઉધરાવવુ.ગરીબનો ગુસ્સોને ભિખારીનો ઉપવાસની કોઇ કિંમતનહિ.બાડા ગામમાં બાર તેરસ.ધરમના કામમાં ઢીલ નહિ.ધાર્યુ ધણીનુ થાય. કપાસીયે કોઠી ફાટી ન જાય.પહેલા મળે ફાંટમાં ને પછી મળે વાણિયાની હાટમાં.નવુ નવ દહાડા ને જુનુ  જન્મારો.બાળોતીયાના બળેલ ઠાઠડીએ ય ન ઠરે.સુરતનુ જમણ ને કાશીનુ મરણ.લાગે તો તીર નહિતર તુક્કા.રાજાને ગમે તે રાણી છાણા વીણતી આણી.બાર હાથનુ ચીભડુ ને તે હાથનુ બીયુ,કુલડીમાં ગોળ ભાંગવો.બાર વરસે બાવો બોલ્યો.કામ કર્યુ એણે કામણ કર્યુ.અણી ચુક્યો સો વરસ   જીવે. શુળીનો ઘા  સોયથી જાય જો ભાગ્ય પાધરા હોય તો.છાતી પર મગ દળવા.ગામ હોય ત્યા ઉકરડો હોય.ઉપર આભ નીચે ધરતી.ભીખના હાંડલા સીકે ન ચડે. માગ્યા ઘીએ ચુરમા નથાય.સો ગરણે ગળીને પાણી પીવુ.વાયરા પ્રમાણે વાવલવુ. સામે પુરે તરવુ.પાકા ઘડે કાંઠા ન ચડે.ઘરના ભુવા ને ઘરના ડાકલા.દેખવુ ય નહિ ને દાઝવુ ય નહિ.સુંઠને ગાંગડે ગાંધી ન થવાય.મા મુળો ને બાપ ગાજર.ગાજરની પીપુડી વાગેતો ઠીક નહિતર ખાઇ જવાય. મફતનો મુળો ગાજર જેવો.ભુખ નજુએ વાસી ભાત ને ઉંઘ ન જુએ ઉકરડો.ગારાની ગોરને કપાસીયાની આંખો