દર્શના ચુપ રહી. દિનાબેને ભાર પુર્વક સવાલ દોહરાવ્યો. 'શું આરવ જોડે કાંઇ, ને બોલતા અટકી ગયા. આતો નપુછવાનુ જ પુછાઇ ગયુ! પણ એની ધારણા વિરુધ્ધ હકારમાં જવાબ મળ્યો. 'બેટા, મા ગણે તોએમ,પણ કહેવા જેવુ હોય તો કહી નાખ. અંતે આપણે સ્ત્રીઓ જ એકબીજાની વેદના સમજીશકીએ' એણે પુત્રવધુને ધરપત આપી. 'મા, છેલ્લા થોડા વખતથી 'જીગીષા' નામની કોઇ છોકરીનો ફોન આવે છે. આરવ માટે. બસ. આગળ કશુ નહિ. આરવાના ફોનમાં પણ એના સંદેશા હોય છે. મે આ બાબત આરવને પુછ્યુ તો પહેલા તો ચોરી પકડઇ ગઇ હોય એમ છોભીલો થઇ ગયો.છેવટે કબુલ કર્યુકે જીગીષાને એ ચાહતો હતો. પણ એતો ભુતકાળમાં પણ આજે હવે અમારા આટલા વરસમાં સંસાર પછી એપ્રથમ પ્રેમનુ સ્થાન કયા ને કેવુ હોઇ શકે એનો જવાબ એની પાસે નથી. ત્યારથી એનુ વર્તનબદલાઇ ગયુ છે.કઇક ગુનાહિત લાગણી એના મનમાં લાગે છે. લગભગ ઘરમાં હોવા છતા એની હાજરી વર્તાતી નથી. ' વાત કરતા કરતા એની આંખમા આંસુ આવી ગયા. વાત સાંભળી એ પણ વિચારમાં પડી ગયા. જ્યા સુધી સાચી વાતની ખબર ન પડેત્યા સુધી જુવાન દિકરાને ઠપકો પણ કેવી રીતે અપાય ને પુછાય પણ કેમ?તો 'જીગીષા' નામ અજાણ્યુ તો નહોતુ.પણ એની વિદાયને તો વરસો થઇ ગયા. સાસુ વહુ થોડીવાર ચુપચાપ ઉભા રહ્યા, 'મા' છેવટે દર્શનાએ મૌન તોડ્યુ.' હુ થોડો વખત સેજપુર જઇ આવુ? ઘણા વખતથી બાબાપુજીને મળી નથી. છોકરાઓને પણ વેકેશન છે. મારે પણ હવાફેર થશે ને શાંતિથી વિચારવાનો વખત મળશે.' 'દર્શના, આપરિસ્થિતિનો સામનો કરવાનો વખત છે. આવા સમયે મેદાન છોડવુ એટલે સામી વ્યકિતને મોકળુ મેદાન કરી આપવુ. એમ કરીને આગળ વધવાનુ પ્રોત્સાહન 'આપવા જેવુ થાય.' દિનાબેને એને દુનિયાદારી સમજાવી. ' મા, હવે તો તમે અહી છો. એટલે મને નિરાંત છે.નેહવે તમે બધુ જાણો છો એટલે વાતને ચકાસતા રહેજો.' દર્શનાએ જવાબ આપ્યો. બે બાળકોને લઇને એ પિયર એટલે કે સેજવુડ આવી. બધુ યથાવત હોવા છતા એનુ મન અસ્વસ્થ હતુ,એટલે અહીપણ ચેન પડતુ નહોતુ. માબાપ બન્ને એની ઉંમરના પ્રમાણમા ધણા નિરોગી ને સશક્ત હતા તોપણ દર્શનાને એ અકાળે વૃધ્ધ ને અશક્ત લાગતા હતા. એમા પોતાનો બળાપો ઉમેરીને એમની શાંતિને ડહોળી નાખવાની એની ઇચ્છા નહોતી.પ્રયત્ન પુર્વક એ મનની વ્યથા મનમાં સમાવીને સ્વસ્થતાનો નકાબ પહેરીને બધા સાથે હસી ખુશીથી વાતો કરતી હતી .પણ ચતુર ને અનૂભવી માતાની નજરમાં દિકરીની બેચેની છુપી ન રહી. પણ પુછતા જીભ ના ઉપડી. ને જાણ્યા કરતા ન જાણ્યાનુ દુઃખ વધારે હોય છે.એક દિવસ એ નદી કિનારે એકલી ફરવા નીકળી. કાંઠા પર ભોળા શંભુનુ મંદિેર હતુ. મંદિરના પ્રાંગણમાં બન્ને બાજુ વિશાળ પીપળાના વૃક્ષો હતા.એના થડને ફરતા ઓટલા હતા. પુરુષો ને સ્ત્રીઓના અલગ ઓટલા પર બેઠકો જામતી. ભજનોની રમઝટ બોલતી ને ભગવાનથી લઇને અનેકવિધ વિષયો પર ચર્ચાઓ જામતી.દર્શના માટે આ સ્થળ શૈશવની અનેક નચિંત યાદગીરી થી ભરેલુ હતુ.અહી . એણે ગોર પુંજી હતી ને મનગમતા ભરથાર માટે પ્રાર્થના કરી હતી. અમુક અંશેએ ફળી પણ હતી.શિવપાર્વતીની સાક્ષીએ આ જ વડ નીચે આરવ જોડે એનુ સગપણ થયુ હતુ.અહી જ નવરાત્રીમાં ગરબા ગાયા હતા. ગામના મોડબંધા વરરાજા નવેલી દુલ્હનને પરણી ને ગામમાં પ્રવેશતા પહેલા આમંદિરે પગે લાગીને નવજીવન માટે આશીષ માગતા તો યુવાન દિકરીઓ સાસરે જતા આ મંદિરે માથુ ટેકવીને વેલમાં બેસતી. એની કેટલી સાહેલીઓ આ રાહ પરથી જીવનમાંઅલગ અલગ રસ્તે જતી રહી હતી. કેટલી યાદો હતી?સાથે સાથે ભોળા શંભુને થોડી ફરિયાદ સાથે એના ઉકેલ ને આશિષ ને આશ્ર્વાસન માટે એ ત્યા આવી હતી. એ પ્રાર્થના કરીને બહાર આવીત્યા જ કોઇએએને નામથી બોલાવી. તો ઓટલા પર કોઇ પૌઢવયના બહેન બેઠા હતા.એ ઓળખી ગઇ. આ તો સરલાબેન.એના પ્રાથમિક સ્કુલના શિક્ષક. એએના તરફ દોડી.જેમ સ્કુલમાં બેન બોલાવે ને એ દોડી જતી.'બેન,તમે હજુ અહી જ છો' એસિવાય એ કશુ બોલી નશકી. બહુ લાંબા સમયે કોઇ પરિચિત અચાનક મળી જાય ને અવાચક થઇ જવાય એમ જ.' દિકરી, તુ તો બે ભવ જીવીને પાછી ફરી હોય એવી વાત કરેછે.હજુ તો કાલસવારની જવાત છે.બે ચોટલા વાળી,ચણીયાચોળીમાં ગરબે ઘુમતી એ મારી નજરે તરવરે છે.તારુ બાળપણ,મુગ્ધાવસ્થા ને યૌવન બધાની હુ સાક્ષી છું' બેને એના માથા પર હાથ ફેરવતા કહ્યુ. ગુરુ શિષ્યા ભુતકાળની અનેક વિધ સ્મૃતીમાં સરી પડ્યા. એની સાથે ભણતા છોકરા છોકરીઓના સમાચારની આપલે પછી બેને પુછ્યુ, ' હવે તારી વાત કર.કેવુ છે તારુ સાસરુ ને ભણેલો ભરથાર?ભોળાશંભૂની કૃપા છે ને તારા સંસાર પર? પોતાની વાત આવતા દર્શના વ્યાકુળ થઇ ગઇ.ચહેરા પરથી હાસ્ય ઉડી ગયુ, બેનને નવાઇ નલાગી. એને થોડી જાણ તો હતી. એટલે દર્શનાને વધારે દબાણ કરવાને બદલે જાતે જ શરુ કર્યુ. દર્શના ચોંકી ગઇ. એણે તો હજી કોઇને પોતાની વાત કરી નથી.' મને ભોળા શંભૂએ કહ્યુ' બેને મજાક કરી. પછી જરા ગંભીર થઇને કહ્યુ. ' ગઇકાલે દિનુદાદા મળેલા. એમની સાથે તારા વિષે થોડીવાત થઇ ને બાકી આજે તારા વર્તન પરથી લાગ્યુ કે વાતમાં કંઇક તથ્ય તો છેજ.તારા વર્તનથી એ બન્ને પામી ગયા છે પણ તને પુછી શકતા નથી. એમને બહુ દુઃખ થાય છે. જો કહેવા જેવુ હોય તો મને જણાવ તો અમે બધા તને સહાય કરી શકીએ." પણ વાત કરતા પહેલા એના પ્રત્યાધાતો વિષે પણ વિચારવુ પડે. ભોગીલાલ ને દિનુદાદા બચપણના ગાઢ મિત્રો હતા. આટલા વરસે એ મૈત્રી પોતાના લઇને જોખમાઇ જાય, આ જ ગામમાં ભોગીલાલની જમીન જાગીર ને મકાન હતા. ગામ સાથે સારો નાતો હતો. એની ઉપર જાણે કેટલી શક્યતાઓનો બોજો આવીગયો.એ જવાબ આપે તો પણ કેવી રીતે? સામે બેન એના જવાબની રાહ જોતા હતા,' અરે દર્શના,એક સવાલમાં આટલીવાર?સ્કુલમા તો ફટાફટ ને સૌથી પહેલા તું જવાબ આપતી' ' બેન , એતો ચોપડીઓની શાળા હતી ને જવાબ એમાથી જ આપવાના હતા. સાચા ખોટાની અસર મને જ થવાની હતી.પણ જીંદગીની નિશાળમાં સવાલ જવાબ એટલા સરળ ને 'રેડીમેઇડ' નથી હોતા ને એની ગાઇડો નથી હોતી.અહિ તો સવાલમાથી જવાબ ને એમાથી સવાલ ઉભા થતા હોય છે. એક સમસ્યાનો ઉકેલ લાવતા બીજી ઉભી થાય ને ઘણી વ્યકિતઓના જીવનને અસર કરે' દર્શનાએ વ્યવહારુ ને સંસારી સત્ય રજુ કર્યુ.સરલાબેન હસી પડ્યા. .દિકરી, તુ તો જિંદગીની શાળામાં જાણે પી. એચ. ડી. થઇ ગઇ!આખરે બેનના આગ્રહ આગળ ઝુકી જઇને એણે મનની વાત જણાવી દીધી.
થોડીવાર વિચારીને સરલાબેને આખી વાતનુ આપ્રમાણે અર્થઘટન કર્યુ.' મારા માનવા પ્રમાણે સ્ત્રી પુરુષની પરસ્પરની જીવનસાથી માટેની અપેક્ષા સમય પ્રમાણે બદલાતી રહે છે.એક સમયે ભરણપોષણ ને રક્ષણ એ પુરુષની પતિ તરીકેની યોગ્યતા ગણાતી. તો સામે પક્ષે સ્ત્રી બાળઉછેર,રસોઇ ને ઘરકામમાં માહેર હોય. પરિવારના બધા સભ્યો સાથે સંપથી રહે, પતિને ય પહેલા ખોળાના બાળકની જેમ સાચવી લે વડીલોનો પડ્યો બોલ જીલે એવી ગુણિયલ ને સહનશીલ સ્ત્રીની માંગ રહેતી. આજે આબધી લાયકાત ઉપરાંત નોકરી કરતી, બહાર ના ક્ષેત્રે સારો માભો ધરાવતી જેમ કે ડોકટર, બેંકમેનેજર કે સ્કુલની આચાર્યા વગેરે વગેરે. ટુંકમા એની આગવી ઓળખાણ જેના પર ગૌરવ લઇ શકાય.તારા કિસ્સામાં તારી પસંદગી વડીલોએ કરી છે ને આરવે આજ્ઞા માથે ચડાવી છે.એટલે આરવના મનમાં ઉંડે ઉંડે જીગીષા જેવી તેજસ્વી છોકરી પામવાની ઇચ્છા અધુરી રહી ગઇ હોય.એ આરવના જીવનમાથી અચાનક ચાલીગઇને એ શુન્યાવકાશમા એણે તને સ્વીકારી. ટુંકમાં જીગીષા એની પ્રથમ પસંદગી હતી. આજે જે રુપમાં એણે જીવનસાથીની કલ્પના સેવી હતી એ જ સ્વરુપે એને એ છોકરી પાછી મળી. એટલે એ લલચાઇ ગયો હોય એમ લાગે છે.' 'બેન તમારી વાત તો સાચી, પણ આ સ્પધામાં હુ કેવી રીતે ઉભી રહી શકુ? મારી પાસે મારી વિશિષ્ટ ઓળખાણ આપી શકાય એવી કોઇ આવડત નથી. જે કાઇ હતુ તે તો ગૃહસ્થાશ્રમમાં અર્પણ કરી ચુકી છુ. ' એણે હળવો નિસાસો નાખ્યો. એના ગાલ પર હળવી ટપલીં મારતા સરલાબેને કહ્યુ.' પગલી, તુ તારી વિશિષ્ટ શકિતને જ ભુલી ગઇ છો.' બેન એવી કઇ શકિતની વાત કરતા હશે?દર્શના વિમાસણમાં પડી. જેની એને પોતાને ય જાણ નહોતી! થોડીવાર એને વિચારવા દઇ સરલાબેને ફોડ પાડ્યો. ' દર્શના, તારી પાસે વનસ્પતિ વિજ્ઞાન છે. સાવ નાની વયે તે વિવિધ વનસ્પતિ, એનો ઉછેર, એના ગુણધર્મો.એના ઉપયોગ, શરીર ને રોગો પર એની અસર. આબધી માહીતિસભર નોંધપોથી બનાવેલી એ એક વખત દાદાએ મને બતાવેલી.આજે શહેરી સંસ્કૃતિ ને આરોગ્યમાં આપણે વિદેશી દવાઓ પર બહુ જ આધાર રાખતા થઇ ગયા છીએ. એટલે આર્યુવેદ ને એની સારવારમાં આધારભુત એવા વનસ્પતિનુ જ્ઞાન લગભગ વિસરાઇ ગયુ છે. આજે જરુર છેવૃક્ષોને નવપલ્લવિત કરવાની,ભુલાયેલી અમુલ્ય અૌષધિઓ એ આપણો વારસો આપણે ગુમાવી બેઠા છીએ. તારી પાસે તો પથ ને દર્શક બન્ને છે. શરીર, સંપતિ ને સમય બધુ જ છે. આગળ અભ્યાસ કર ને બતાવી દે સેજવુડનુ પાણી' . દર્શનાને તો જાણે સંજીવની મળી. ચહેરા પરથી નિરાશાનુ વાદળ હઠી ગયુ.બેનનો આભાર માની ઘેર આવી. માળીયામાથી પોતાની નોંધપોથી કાઢી. એની નવાઇ વચ્ચે દાદાએ એને સારી રીતે સાચવીને રાખી હતી એટલુ જ નહિ પણ એમાં ઘણી નવી માહીતિ પણ ઉમેરી હતી! ' બાપુજી આજે તમે મને નવો જન્મ આપ્યો' એની આંખો હર્ષથી છલકાઇ ગઇ. આરવને આમ તો દર્શના સામે કોઇ કોઇ ફરિયાદ નહોતી. ભલે એ ગામડામાં ઉછરી હતી પણ ગામડીયણ કે ગમાર નહોતી. બલ્કે શિક્ષિત ને ચબરાક હતી એટલે શહેરી વાતાવરણમાં આસાનીથી ગોઠવાઇ ગઇ હતી.ઉપરાંત ઘરમાં બધા નો એને સહકાર હતો. આરવ ડોક્ટર હતો. બેએક વરસથી સરકારી નોકરી છોડીને પોતાની સ્વતંત્ર પ્રેકટીસ શરુ કરી હતી. ત્યારે સમાજમાં હજુ ડોકટરો તરફ માન ને વિશ્ર્વાસની લાગણી હતી.એ ખોટુ કરી જ ન શકે. દર્દીને સારુ નથાય તો એનો દોષ જોવાને બદલે લોકો ભાગ્ય કે ભગવાનનો દોષ કાઢતા.એવા વાતાવરણમાં ડોકટર પર બેદરકાર જેવો આક્ષેપ મુકી એને કોર્ટમાં ગુનેગાર સાબિત કરીને વળતર માગવુ કે એની પરમીટ રદ કરાવી દેવી,આવી સજા એ બિલકુલ નવી જ વિચારસરણી હતી. પણ એના મંડાણ થઇ ચુક્યા હતા. આરવ સામે આવો જ એક ગફલતનો કેસ એક પૈસાદાર ને માથાભારે પાર્ટીએ ઠોકી દીધો. આરવ આ કેસમાં બરાબરનો સલવાઇ ગયો.જબરી પાર્ટી હતીને જબરુ વળતર માગતી હતી. એટલે ઘરમેળે સમાધાન કરવામાં જબ્બર ખોટ ખાવાની હતી. નહિતર બદનક્ષી વહોરવાની હતીને કદાચ પરમીટ પણ ગુમાવવી પડે. આવો તો પહેલો અનુભવ હતો. એસમયે એના મદદનીશ વિરલે એક રસ્તો બતાવ્યો. વિરલ અારવનો મદદનીશ હતો. હોસ્પિટલમાં એના હાથ નીચે કામ કરતો. પરપ્રાંતિય હતો.એકલો હતો ને સાથ વિના હિજરાતો હતો. આરવે એને પોતાની પાંખ નીચે લીધો ને પોતાના પરિવારમાં પણ ભેળવી દીધો. પછી તો બન્ને ગાઢ મિત્રો બની ગયેલા. વિરલ આરવને મોટાભાઇ જેટલુ માન આપતો. આરવે સ્વતંત્ર પ્રેકટીસ શરુ કરીને વિરલને પોતાની સાથે ભાગીદરીમાં રાખી દીધો.ઓફીસના સમયને બાદ કરતા બન્ને વચ્ચે નાના મોટાભાઇઓ જેવો સબંધ હતો.' આરવભાઇ, આપણે વકિલની મદદ લઇએ તો કેમ? મને એક વકિલનો પરિચય છે. બહુ તેજસ્વી બાઇ છે.' વિરલે સુચન કર્યુ. ' તને વિશ્ર્વાસ હોય તો મુલાકાતનો સમય નક્કી કરી મને જાણ કરજે'.આરવે સંમતિ આપી. પછીને એક દિવસે બન્ને વકિલને મળવા એની ઓફીસે ગયા.એમનો વારો આવતા અંદર જતા જ વકિલને જોઇને આરવ આનંદથી ઉછળી પડ્યો.' અરે આ તો મારી બાલસખી જીગીષા. કયા હતી અત્યાર સુધી? ક્યારથી છુપાઇ છે આશહેરમાં 'આરવે કેટલાય સવાલો પુછી નાખ્યા. જવાબની રાહ જોયા વિના. હજુ ય એ અટકત નહિ. પણ જીગીષાના કોરાકટ ચહેરા પર પહેચાન કે આવકારના કોઇ ભાવ ન દેખાતા એ અટકી ગયો. એને પોતે શું કામ માટે આવ્યો હતોએનુ ભાન થયુ. 'ડો. સરૈયા, તમારા અંગત સવાલોના જવાબ આપવા માટે આ ઉચીત જગ્યા કે સમય નથી.અત્યારે આપણે તમારા કેસ વિષે ચર્ચા કરીએ એ મહત્વનુ છે.એને લગતી કોઇ માહીતીકે દસ્તાવેજ તમારી પાસે હોય તો મને આપો.જેથી હુ તમને મદદરુપ થઇ શકુ' એના ચહેરા પર ધંધાકીય સ્મિત હતુ. આરવે પોતાનુ કુતુહલ દબાવી જરુરી વિગતોની આપલે કરી. પછી જીગીષાએ એને પોતાના વ્યવસાયના નિયમો સમજાવ્યા. ડો. મારે તમને રોકવા પડ્યા. કારણ કે આપણી વચ્ચે ધંધાકીય ઓળખાણ સિવાય કોઇ અંગત સબંધ કે ઓળખાણ છે એ હાલના તબ્બકે સામી પાર્ટીને જાણ થાય,એ આપણા હિતમા નથી. એટલે ઘરમાં કે બહાર મારી ઓળખાણ માત્ર ને માત્ર વકીલ તરિકેની જ આપવાની.આરવના મનનુ ં સમાધાન થઇ ગયુ. પછી તો આ કેસના સિલસિલામાં ફૌન પર ને રુબરુમાં મળવાના ઘણા પ્રસંગો ઉભા થયા.
જીગીષાએ કેસ જીતવા પોતાની બધી શકિત કામે લગાડી દીધી.પુરી સાબીતી સાથે સચોટ કાયદાની કલમો ને દલીલો સામા પક્ષને લગભગ ધોઇ નાખ્યો.દર્દીની હાલત પહેલેથી જ ખરાબ હતી. એલોકોએ એની અગાઉની સારવાર, દવાઓ ,એની આડઅસરના રિપોર્ટ બધૂ ડો. આરવથી છુપાવ્યુ હતુ.એના પુરાવા રજુ કર્યા, જીગીષાની હિંમત, કાયદાકીય જ્ઞાન ને એનુ અર્થઘટન કરવાની ક્ષમતાએ કોર્ટમા ને વકિલમંડળમા ને ખાસ તો સામી છાવણીમાં તરખાટ મચાવી દીધો.આરવને બાઇજ્જત બચાવી લીધોને ઉપરથી એની આબરુ વધારી. ને આરવ તો એની પ્રતિભાથી અંજાઇ ગયો, એના અહેસાસ તળે દબાઇ ગયો.એના પર વારી ગયો. એમાથી જે પ્રેમની સરવાણી વરસો પહેલા સુકાઇ ગઇ હતી એ સજીવન થઇને વહેવા લાગી. સામે એવો જ પ્રતિભાવ મળ્યો. પછી તો સ્વર્ગ કેટલુ છેટુ રહે? હવે આપ્રેમકહાણીના મુળ બહુ ઉંડા નહોતા પણ એના બીજ તો રોપાયેલા હતા જ.બન્ને બાળપણથી એકબીજાને જાણતા હતા> આરવના બંગલાની સામેજ રોડને સામા કાંઠે જીગીષા નેએના મમ્મી પપ્પા ઉપરમા માળે રહેતા હતા. આરવની બે બહેનો,બે ભાઇ બધા એક જ સ્કુલમાં આગળપાછળ ભણતા હતા.એટલે સાથે વાંચવા,લેસન કરવા નેરમવા ભેગા થતા ને જરુર પડે એકબીજાને લેસનમાં મદદ કરતા. દિનાબેન જીગીષાને પોતાની દિકરીની જેમ સાચવતા. એને આઘરમાં આવવા માટે પરવાનગી લેવી ન પડતી. ઘરના સભ્યની માફક ગમે ત્યારે આવી જઇ શકતી. એના પપ્પા આરવના પપ્પા ભોગીલાલની કંપનીમાં હિસાબનીશ તરીકે કામ કરતા.ઇમાનદાર વ્યકિત તરીકેની એની છાપ હતી.જીગીષા એવા જ પિતાની પુત્રી હતી. ભણવામાં તેજ, સ્વભાવે નીડર,કોઇની દાદાગીરી ચલાવી ન લે, પોતાનો મત જણાવતા ડરે નહિ, કોઇ સંમત થાય નથાય એની પરવા નહિ.
ને
No comments:
Post a Comment